Deprem Bölgesindeki Esnafa Mücbir Sebep Hali Son Buluyor
Deprem felaketinin ardından esnaf ve tüccarlara sağlanan SGK ve vergi kolaylıkları kapsamında ilan edilen mücbir sebep hali, 31 Ağustos Cumartesi günü sona eriyor. Kahramanmaraş’ta esnaflık yapan Hüseyin Yıldız, bu durumun kendileri için büyük bir sorun oluşturduğunu ifade ederek, ”Geri ödemelerin yükünü kaldıramayacağız. Esnaf gelecek kaygısı yaşıyor. Geçmişe dönük borçlarımızın silinmesi gerekiyor” dedi. Malatya’da çay ocağı işleten Yusuf Kenan Şahin ise ağırlaşan ekonomik şartlar nedeniyle esnaflığı bırakmayı düşündüğünü belirtti.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, 6 Şubat 2023’te meydana gelen depremlerin ardından Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa ile Sivas’ın Gürün ilçesinde 6 Şubat ile 31 Temmuz 2023 tarihleri arasında mücbir sebep ilan etmişti. Bu mücbir sebep hali, Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya ile Gaziantep’in İslahiye ve Nurdağı ilçeleri için 30 Kasım 2023’ten 30 Nisan 2024’e, daha sonra da 31 Ağustos 2024’e kadar uzatılmıştı. Ancak, bu sürelerin sona ermesiyle birlikte, bu bölgelerdeki esnaf ve tüccarlar ağır bir vergi yükü altında kalacak.
Esnafın Gelecek Kaygısı
ANKA Haber Ajansı’na konuşan Malatya ve Kahramanmaraş’taki depremzede esnaflar, 31 Ağustos itibarıyla karşılaşacakları zorlukları dile getirerek, ”Gelecek kaygısı yaşıyoruz. Geçmişe dönük borçlarımızın silinmesi şart” dediler. Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mustafa Buluntu, ”Depremzede esnafa verilen destekler sorunların çözümüne yeterli olmuyor” şeklinde konuştu.
Geri Ödeme Isyanı
Kahramanmaraş’ta perde satışı yapan Hüseyin Yıldız, depremin ardından prefabrik bir dükkanda çalışmaya başladığını ve 25 metrekarelik alanda satış yaptığını belirtti. Satışlarının büyük ölçüde azaldığını ifade eden Yıldız, mücbir sebep halinin sona ermesiyle birlikte esnafın zor bir döneme gireceğini söyledi. Ayrıca, KOSGEB tarafından depremzede esnafa verilen 400 bin liralık kredi geri ödemelerinin yakında başlayacağını hatırlatarak, ”Zaten bir yıldır iş yapamıyoruz. Bunun üzerine ağır vergiler de eklenirse, esnafın eski ve yeni vergileri aynı anda ödemesi imkânsız hale gelir. Esnafın ayakta kalma şansı yok. Asıl sıkıntı bu süreçten sonra başlayacak gibi görünüyor. Birçok kişi şehirden göç etmeyi düşünüyor ama bu imkânsız. Hiçbir esnaf bulunduğu durumdan memnun değil ve geleceğe dair kaygıları var. Esnaf için çarşı hala yapılmadı, inşaat süreci oldukça yavaş ilerliyor. Devletin bu bölgede ciddi bir çalışma yapması gerekiyor. Hem toplumu rehabilite edecek sosyal projeler geliştirmesi hem de teknik altyapıyı hızlandırması lazım. Bu bölgede en azından vergi almaması gerekir. İnsanlar büyük kayıplar verdi ve hala bunun yasını tutuyoruz. Bir de bu maddi yük sırtımıza binerse, işin içinden çıkılmaz bir hale gelir” dedi.
Yıldız, prefabrik dükkanının bulunduğu alanın sonradan yeşil alan çalışmasına dahil edilmesi nedeniyle tekrar taşınmak zorunda kaldığını belirtti. ”Projesi çizilmeden yapılan çalışmalar esnafı mağdur ediyor” dedi. Deprem sonrası ikinci kez iş yerini taşımak zorunda kalan Yıldız, ”Müşteriyi yeniden başka bir yere alıştırmak zaman alıyor. Zaten 25 metrekarelik alanda müşteriyi memnun etmek zor. Şimdi tekrar başka bir yere taşınmak zorundayım” şeklinde konuştu.
Esnaflığı Bırakmayı Düşünüyor
Yusuf Kenan Şahin, Malatya Büyükşehir Belediyesi tarafından kendisine verilen konteynerin çevre yolu üzerinde bulunması nedeniyle satış yapamadığını, bu sebeple kendi imkanlarıyla kurduğu çadırda satış yaptığını belirtti. Ağır hasarlı bir binanın yıkılmasının ardından bu alana çay ocağı kurduğunu ifade eden Şahin, buraya 5 bin lira kira ödediğini söyledi. Kazancının yalnızca dükkan faturalarını ve kirasını ödemeye yettiğini dile getiren Şahin, mücbir sebep halinin sona ermesiyle şartların daha da zorlaşacağını vurgulayarak, ”Bu koşullar altında esnaflığı bırakmayı düşünüyorum” dedi.
Yetkililerden Destek Beklentisi
Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mustafa Buluntu, mücbir sebep halinin bireysel başvurularla uzatılmasının sorunlara çözüm üretmeyeceğini ifade etti. Depremzede esnafa sağlanan kaynakların yetersiz olduğunu belirten Buluntu, yetkililerden destek beklediklerini kaydetti. ”Esnaf kefalet kooperatiflerinden alınan kaynaklar, yeterli değil. KOSGEB kredileri için birçok sektörün dahil edilmesi için mücadele ettik ve 400 bin TL ile 750 bin TL arasında kredi imkanı sağlamaya çalıştık. Ancak bu kaynaklar, sorunların çözümünde yeterli olmadı. Bu sorunlar sadece ticaret ve sanayi odalarının, esnaf odalarının değil, hepimizin sorunudur. 31 Ağustos’ta mücbir sebep hâli sona erecek. Hazine ve Maliye Bakanlığımız, bireysel başvurularla uzatma yapılabileceğini belirtti ama bu durumun yaralara merhem olamayacağı kanaatindeyiz. Bina hasarı olmayan ama iş gücünü, cirosunu, işçisini kaybeden birçok esnaf ve firma var. Bu kriterleri ayırmak ve her biri için ayrı bir süreç işletmek oldukça zor. Dolayısıyla bölgedeki tüm sanayi ve ticaret odaları el ele vererek ortak sorunlarımıza çözüm arıyoruz. Devletimizden ve yetkililerden bu konularda destek bekliyoruz” diye ekledi.