Kamu Özel İşbirliği Projeleri ve Bütçe Desteği
Hükümetin 2025 yılı için belirlediği 14.7 trilyon liralık bütçe, kamu özel işbirliği (KÖİ) projelerine önemli bir kaynak aktarımı yapmayı öngörüyor. Bu projeler, halk arasında ‘Deli Dumrul’ ve ‘Kara Delik’ olarak adlandırılan müteahhit firmalarına ciddi miktarda ödemeler yapılacağını gösteriyor. Toplanan vergilerden 204.2 milyar liranın, hastane, yol, köprü ve tünel gibi projeleri işleten KÖİ müteahhitlerine gitmesi planlanıyor. Özellikle şehir hastanelerinin müteahhitlerine ayrılacak 104.6 milyar lira, beş bakanlığın bir yıllık bütçesinden bile daha fazla.
Belgelerle Ortaya Konulan Gerçekler
CHP eski Milletvekili Dr. Fikret Şahin, kamu kaynaklarının şehir hastaneleri üzerinden nasıl akıtıldığını belgelerle ortaya koydu. Dr. Şahin’in CHP yönetimine sunduğu çalışmaya göre, 2025 yılında şehir hastanelerine yapılacak ödemeler şu şekilde özetleniyor:
- Kira: 67 milyar 181 milyon lira
- Hizmet bedeli: 37 milyar 421 milyon lira
Bu toplamda 104 milyar 602 milyon lira ediyor. Bu durum, Sağlık Bakanlığı’nın harcamalarının her 100 lirasından 10.3 lirasının şehir hastanesi müteahhitlerine gideceğini gösteriyor.
Şehir Hastanelerinin Yönetimi
Ülke genelinde bulunan 18 şehir hastanesinin 16’sı, yalnızca 5 müteahhit firma tarafından işletiliyor. Bu firmalar ve işletme sayıları ise şu şekildedir:
- Rönesans: 5 hastane
- Akfen: 3 hastane
- YDA: 3 hastane
- Türkerler: 3 hastane
- IC İçtaş: 2 hastane
Diğer iki hastaneden biri Samsung C&T Kayı-Salini, diğeri ise Güriş tarafından işletilmektedir. Bu beş firmanın hâkimiyetindeki şehir hastanelerine 2025 yılında ödenecek 104.6 milyar liralık kaynak, İçişleri Bakanlığı’nın 96.4 milyar, Ticaret Bakanlığı’nın 56.2 milyar, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 53.2 milyar, Enerji Bakanlığı’nın 45.3 milyar ve Dışişleri Bakanlığı’nın 39 milyar liralık yıllık bütçelerini geride bırakıyor.
Uzun Vadeli Ödemelerin Etkisi
Bu 18 şehir hastanesinin yapımı için müteahhitler toplamda 10 milyar 205 milyon dolar harcamışlardır. Bu rakam, Cumhurbaşkanlığı’nın 2018 KÖİ yatırım raporunda yer almaktadır. 2025 yılı için yapılacak 104.6 milyar liralık ödeme, ortalama 42 TL’lik döviz kuru üzerinden hesaplandığında, müteahhitlere yaklaşık 2 milyar 491 milyon dolar değerinde bir ödeme yapılacağı anlamına geliyor. Bu hesaplamalara göre, aslında 4 yıllık bir ödeme ile 18 hastanenin toplam yatırım maliyeti karşılanabiliyor. Ancak devlet, bu hastanelere 4 yıl değil, tam 25 yıl boyunca ödeme gerçekleştirecek, dolayısıyla 21 yıllık bir ödeme süresi boşa gidecek.