Et Fiyatlarındaki Artış ve Etkileri
CHP Niğde Milletvekili ve TBMM Tarım, Orman, Köy İşleri Komisyonu üyesi Ömer Fethi Gürer, karkas ette kesimhane fiyatlarındaki artışın Ulusal Kırmızı Et Konseyi’nin açıklamaları doğrultusunda gündeme geleceğini belirtti. Gürer, bu durumun tüketicilere ulaşan et ve et ürünlerinde ciddi fiyat artışlarına yol açacağını ifade etti. “Emekli, asgari ücretli ve sabit gelirli vatandaşlar et ve sütten mamul ürünlere erişimde sıkıntılar yaşıyordu. Bu son fiyat artışı ile mağduriyetleri daha da artacaktır. Emekli raftaki ete ancak bakacak.” dedi.
Et Fiyatları Neden Artıyor?
Gürer, et fiyatlarındaki artışın temel sebebinin girdi maliyetlerindeki yükseliş olduğunu vurgulayarak, besicilerin hayvancılığı sürdürülebilir kılmak için fiyat artışlarına gitmek zorunda kaldıklarını belirtti. Ayrıca, Et ve Süt Kurumu’nun piyasayı dengelemedeki yetersizliğine de dikkat çekti. Gürer, şu bilgileri paylaştı:
- “2023 yılı, 2022 yılına göre et fiyatları %128 artış göstermişti. 2023 yılında karkas dediğimiz kemikli etin dana fiyatı 198 TL, kuzu fiyatı 190 TL olarak belirlenmişti. 2024 yılının Ocak ayında ise kombine ve kesimhane fiyatı, Et ve Süt Kurumu hariç, dana 265 TL, kuzu 281 TL olarak gerçekleşti. Bugün açıklanan kesimhane fiyatı ise dana için 332 TL, kuzu için 389 TL olarak duyuruldu.”
- “Et ve Süt Kurumu dahil edildiğinde dana kilo fiyatı 323 TL, kuzu kilo fiyatı ise 364 TL olarak oluşuyor. Bu fiyatın rafa yansıması en az %30-%40 artışlarla gerçekleştiği için marketlerdeki ve büyükşehirlerdeki kasapların reyonlarındaki fiyatlar kısa süre içinde değişkenlik gösterecektir.”
- “Peşin kesim fiyatını hesaplarken, ortalama bir dana için 456 kg ağırlığı düşündüğümüzde, bugün açıklanan fiyatla çarptığınızda 150.000 liralık bir maliyet ortaya çıkıyor. Bu doğal olarak hayvancılık yapanlar için büyük bir maliyet.”
- “Besi yemi, yemlik arpa, buğday kepeği, ayçiçek tohum küspesi, buğday samanı, mısır silajı gibi yemlerin sürekli zamlandığı göz önünde bulundurulduğunda ve hayvana verilen yem fiyatları arttıkça et fiyatlarındaki artışın devam edeceği aşikar.”
Kapalı Yemle Hayvan Besleme
Gürer, meraya dayalı hayvancılığın ülkemizde neredeyse sona erdiğini ve hayvanların 12 ay boyunca kapalı alanlarda beslendiğini ifade etti. “Her gün bir hayvana en az on ila on iki kilogram arasında yem veriliyor. Bu yemle beslenen hayvanların maliyetleri doğal olarak artıyor.” dedi. Ayrıca, bu işi yapanların çoğunun sürekli fedakarca hayvanlarına baktığını ve para kazanamadıklarında hayvanlarını kesime götürdüklerini belirtti.
“Süt inekleri de üretimde bulunurken, süt fiyatları düşük olduğu için kesime gitmektedir. Ulusal Süt Konseyi tarafından açıklanan süt fiyatı litresi 14,65 kuruş olmasına rağmen, bazı bölgelerde süt 11 TL’den 12 TL’ye satılmakta, bu da süt ineklerinin kesime gitmesine neden olmaktadır. Süt ineği ve gebe ineğin kesime gitmesi, en az üç tane yavrunun doğumunun da ortadan kalkması demektir.”
Planlama Eksikliği
Gürer, hayvancılıkta planlama olmaması, öngörü eksikliği ve sürdürülebilirlik esas alınmadığı sürece ithal hayvanla bu sorunların çözülemeyeceğini vurguladı. “Kısa süre içinde etin raftaki fiyatının artması demek, Et ve Süt Kurumu’nun piyasayı dengelemek için ithal et getirmesi, emeklinin ve dar gelirlinin yine kuyruklara girmesi demektir.” dedi. Emeklilere uygun fiyatla ürün sağlamak kamu görevi olduğunu ifade eden Gürer, gelir-gider dengesinin sağlanmaması durumunda vatandaşların sağlık açısından da sorunlar yaşayacağını belirtti.
Ahırların Boşalması
Gürer, kırsalda 10-20 aralığında hayvanı olan ahırların çoğunun boşaldığını, küçük aile tipi işletmelerin ve hayvancılığın bitme noktasına geldiğini vurguladı. Türkiye’nin ithal hayvan varlığı ile politikalarını belirlediğini belirten Gürer, ithal ürünlerin fiyatlarının daha düşük olması beklenirken, rafa daha yüksek olarak yansıdığını ifade etti. “Cumhurbaşkanlığı yıllık program verisine göre 2023 itibariyle 16.400.000 baş sığır varlığımız bulunuyor; yüzde 44,5’i kültür melezi, yüzde 49’u saf kültür ırkından oluşuyor ve sadece 1 milyon yerli ırk sığırımız kalmış durumda.”
İthalat Üzerine Kurulu Politika
Gürer, hayvan varlığında ithalatın geçen yıl 818.000 baş olarak gerçekleştiğini, 2022 yılında ise sadece 117.000 baş ithalat yapıldığını hatırlatarak, “2024 yılında da ithalat devam etti ve 300.000 baş sığır ülkemize giriş yaptı. Süt üretiminde de düşüş olduğu ifade edildiğinde genelde ‘süt üretiminde düşüş yok’ deniyordu. Ancak Cumhurbaşkanlığı’nın yıllık program verilerine göre, süt üretimi 2021 yılında 23.504.000 litre iken 2023 yılında 21.482.000 litreye gerilemiştir.” dedi.
İktidarın Umudu: İthal Et
CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer, et üretim miktarlarının artacağı yönünde Cumhurbaşkanlığı bütçe hedefleri içinde yer aldığını belirtti. Bu artışın ithal hayvan varlığı sağlanarak gerçekleştirilmesinin amaçlandığını ifade eden Gürer, “2024 yılında hedeflenen 1.727.000 ton et üretim miktarı 2 milyon tona çıkarıldı ve bu hedef değişikliği ithal et ve hayvan varlığı üzerinden yapıldı. 2025 yılı bütçe gerekçesinde de 2024 yılında 1.000.764 ton et hedeflenmişken, bu miktar 2.328.000 tona çıkarılmıştır.” dedi.
Gürer, kasapların da et fiyatı artışından şikayetçi olduğunu, satışlarının azaldığını ve giderlerin artması nedeniyle kazanamadıklarını dile getirdi. “Gidişat iyi değil. Türkiye’nin kendi kendine yeterliliği sağlanmadan, ette, sütte ve gıda ürünlerinde sağlıklı bir geleceği konuşmak zor. İktidarın tarımda uyguladığı yanlış politikalar her kesimi sorunlu kıldı. Yoksul kesimlerin ete erişimi giderek zorlaşıyor.” diyerek çözüm önerilerini sıraladı:
- “Hayvancılıkta ithalatı değil, üretimi esas alacak bir planlama ile yerli üretim desteklenmeli.”
- “İktidar derhal Tarım Şurası kararlarını işletmeli.”
- “Tarım Kanunu’nu uygulamalı ve yemde yüzde 50 destek sağlamalı.”
- “Yem fabrikaları kurarak yerli yem üretimini hayata geçirmeli.”
- “Tarım ve Orman Bakanlığı, etkin bir şekilde çalışmalar yürüterek besicinin kazanacağı, tüketicinin erişeceği bir modeli hayata geçirmeli.”