Ali Can POLAT
Asgari ücret görüşmeleri yaklaşırken, iktidarın “çalışanları enflasyona ezdirmedik, ezdirmeyeceğiz” söylemleri sıkça dile getiriliyor. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, komisyondan çıkan rakamın üzerine “yüzde 5” ekleme iddiaları da gündemde. Ancak beklenen zam oranı, maalesef %25-30 seviyelerini aşmıyor. Oysa Erdoğan’ın kendi yaptığı market alışverişinin fiyatları bile %78 artış gösterdi. 2021 yılı Ekim ayında, İstanbul Kısıklı’daki evinin yakınındaki Tarım Kredi Kooperatifleri Marketi’nde yaptığı alışverişin toplamı 1.002 TL olmuştu. Erdoğan, o zaman “Gayet uygun fiyatlar” ifadesini kullanmış, fakat alışverişin fişi kamuoyuyla paylaşılmamıştı.
Erdoğan’ın market alışverişi esnasında, abur cubur reyonunun önünde çekilen bir fotoğrafından yola çıkarak o ürünlerdeki fiyat artışlarını incelemeye aldık. O gün, önünde durduğu raftaki ürünlerden birer tane almanın toplam bedeli 55.8 lira olarak kaydedilmişti. Bu miktar, o günkü asgari ücretin %1.97’sine denk geliyordu. 2023 Ekim ayında benzer bir alışveriş ise 232.65 liraya yükseldi ve bu rakam, o dönemdeki asgari ücretin %2.04’üne karşılık geliyor.
“30 bin 263 lira olmalı”
2024 yılının son ayında aynı alışverişi yaptığımızda, bu sefer toplam tutar 414.15 liraya ulaştı. Geçen yıla oranla %78’lik bir artış gösterdi. Üstelik bu tutar, mevcut asgari ücretin %2.43’üne denk geliyor. Eğer 2024 yılbaşında asgari ücrete, abur cubur fiyatlarındaki artış kadar bir zam yapılmış olsaydı, asgari ücretin şu an 20.295 lira olması gerekiyordu. 2025 yılı için yine abur cubur enflasyonu oranında bir zam yapılırsa, yeni asgari ücretin 30.263 lira olması kaçınılmaz hale geliyor. Bu verileri değerlendiren Tüketici Birliği Federasyonu Başkanı Mehmet Bülent Deniz, “Asgari ücreti belirleyenler, önce pazara, marketlere alışverişe çıksınlar. Kendi aldıkları abur cuburlardaki zam oranı kadar bir artış yapsınlar, yeter” şeklinde konuştu.
Manda yoğurtlu tarif %178 zamlandı
Vatandaşlar, açlıkla burun buruna hayatta kalmaya çalışırken, Cumhurbaşkanı Erdoğan, sağlıklı bir yaşam için vatandaşlara manda yoğurdu ile hazırlanan bir tarif vermişti. 2022 yılının Mart ayında Erdoğan, “Ben her akşam manda yoğurdu, onun içine Medine hurması doğrarım 3 veya 5 tane. Üzerine biraz çay kaşığı kestane balı ve bir de yulaf eklerim. Bu dörtlüğü karıştırarak yer, yatarım. Şifa” demişti. O dönem bu tarifin maliyeti 405 lira iken, aradan geçen 2 yılda bu fiyat %178 artış gösterdi. Bugün aynı tarifi hazırlamak için en az 1.229 lira gerekmekte.