Ukrayna Adalet Divanı (UAD) tarafından yapılan yazılı açıklamada, Ukrayna’nın 1948 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi çerçevesinde Rusya’ya açtığı davaya Polonya’nın müdahil olma talebinde bulunduğu bildirildi. Polonya’nın bu talebi, Divan Şartı’nın hem 62. maddesi hem de 63. maddesi uyarınca gerçekleşti.
Açıklamada, Polonya’nın ilk olarak Divan Şartı’nın 62. maddesi kapsamında “verilecek karardan hukuki menfaati etkilenen” bir devlet olarak müdahillik başvurusu yaptığı kaydedildi. Polonya’nın bu başvurusunda, söz konusu davanın, Ukrayna’ya silah yardımı yapması sebebiyle kendisini yakından ilgilendirdiği vurgulandı. Polonya, 62. madde kapsamındaki başvurusuyla davaya “taraf olmayan” bir müdahil devlet olma talebinde bulundu.
İkinci olarak, Polonya’nın “uyuşmazlık konusu sözleşmenin yorumuna ilişkin beyanda bulunma amacıyla müdahil olma hakkı veren” Divan Statüsü’nün 63. maddesi kapsamında müdahillik bildirimi yaptığı belirtildi. Ukrayna-Rusya arasındaki soykırım davasında, Divan, 63. madde kapsamında “müdahillik” başvurusu yapan 33 devletten ABD hariç 32’sinin başvurusunu kabul etmişti. Daha önce Gambiya-Myanmar arasındaki benzer davada da Divan, 63. madde kapsamında 7 devletin “müdahillik” talebini kabul etmişti.
Ukrayna, “Donetsk ve Luhansk bölgelerinde soykırım yapıldığı” şeklindeki Rus iddialarına karşı çıkarak 26 Şubat 2022’de Rusya aleyhine UAD’ye dava açtı. Ukrayna, davada Rusya’nın kamuoyuna yaptığı açıklamalarda Ukrayna’ya haksız yere soykırım ithamlarında bulunduğunu ve bunun, 1948 tarihli BM Soykırım Sözleşmesi’ni ihlal ettiğini savundu. Ukrayna, Rusya’nın kendisini haksızca soykırım yapmakla suçladığını belirterek Divan’dan Ukrayna’nın soykırım yapmadığını ilan etmesini talep etti.
UAD, 16 Mart 2022 tarihli tedbir kararında, Rusya’nın 24 Şubat 2022’de Ukrayna topraklarında başlattığı “askeri operasyonu” derhal durdurmasını istedi. Divan, 2 Şubat 2024’teki kararında, Rusya’nın yaptığı 6 itirazın 5’ini reddederek bu ülkenin 1948 tarihli BM Soykırım Sözleşmesi’ni ihlal ettiğine dair Ukrayna tarafından açılan davaya bakmaya yetkili olduğuna hükmetti. UAD, Ukrayna’nın açtığı davanın “kabul edilebilirlik” şartlarını da sağladığını ve davanın esasına ilişkin inceleme yapacağını belirtti.
Divan, bu davada, Rusya’nın Ukrayna’da soykırım yapıp yapmadığına ilişkin bir karar vermeyecek; yalnızca Rusya’nın Kiev yönetimini soykırım yapmakla itham etmesinin BM Soykırım Sözleşmesi’ni ihlal edip etmediğini araştıracak. Divan’ın kararı, Ukrayna ve Rusya için bağlayıcı ve kesin olurken, taraflarca temyize götürülemiyor.
Rusya, Ukrayna’da Rus etnik kökene sahip nüfusun yoğun yaşadığı Donetsk ve Luhansk bölgelerindeki halka soykırım yapıldığını iddia ederek, Ukrayna topraklarında askeri operasyona başlamıştı. Donetsk ve Luhansk bölgelerindeki ayrılıkçılar, sözde yönetimler ilan etmiş ve Rusya da bu yönetimleri tanımıştır. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, amacının “Kiev tarafından soykırıma maruz kalan insanları korumak, Ukrayna’yı Nazizm ve militarizmden arındırmak” olduğunu ifade etmiştir.