İran’da Cumhurbaşkanlığı Seçimleri
İran’da 28 Haziran’da cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılacak. Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin Mayıs ayında helikopter kazasında ölmesinin ardından yapılacak seçimler 50 gün içinde gerçekleşme zorunluluğu ile şekilleniyor. İran anayasasına göre, yeni cumhurbaşkanını belirlemek için tanınan süre adaylara kısa bir zaman bırakıyor.
Adaylar ve Profil Bilgileri
- Muhammed Bakır Kalibaf: 62 yaşındaki siyasetçi son dört yıldır İran’da meclis başkanlığı görevini yapıyor. Orduda üst düzey görevlerde uzun bir geçmişi var.
- Emir Hüseyin Gazizade Haşemi: 53 yaşındaki isim kariyerine KBB (kulak, burun ve boğaz) cerrahı olarak başladı. Son olarak Cumhurbaşkanı Reisi’nin yardımcılığını yapıyordu.
- Said Celili: 58 yaşındaki siyasi, Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi (DMTK) adı verilen devlet kurumunun bir üyesi. Ülkenin ulusal güvenlik konseyinde de genel sekreter olarak görev yaptı.
- Mesud Pezeşkiyan: 70 yaşındaki kalp cerrahisi uzmanı, beş dönem milletvekili olarak görev yaptı. Açık sözlülüğüyle tanınan siyasetçi İran’daki siyasi atmosferi ve yolsuzluğu da eleştirdi.
- Mustafa Purmuhammedi: 65 yaşındaki isim, Koruyucular Konseyi tarafından onaylanan altı aday arasındaki tek din adamı konumunda.
- Alirıza Zakani: 59 yaşındaki siyasetçi son üç yıldır Tahran’ın belediye başkanlığı görevini yapıyor.
Pek çok gözlemci, aşırı muhafazakarların kontrolündeki adaylık süreci nedeniyle İran seçimlerinin ne özgür ne de rekabetçi olduğunu düşünüyor. Koruyucular Konseyi, cumhurbaşkanı adaylığı için kayıt yaptıran 80 kişiden altısının uygunluğunu onayladı.
Adayların Eleme Süreci ve Engellenen İsimler
İran’da adaylar genellikle muhafazakar kanattan belirleniyor ve reformcu kanattan sadece birkaç ismin yarışmasına izin veriliyor. Önemli siyasi figürlerin adaylık izni alamaması ülkede uzun süredir tartışma konusu olmuştur. Özellikle eski cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad ve eski meclis başkanı Ali Laricani’nin adaylık izni alamamaları dikkat çekici bir konudur.
Koruyucular Konseyi, ülkenin dini lideri tarafından doğrudan ve dolaylı olarak kontrol edilen altı din adamı ve altı hukukçudan oluşmaktadır. Konsey, adayların İslam Cumhuriyeti’nin ilkelerine ve ülkenin resmi dinine bağlı olup olmadığını değerlendirerek aday onay sürecini yürütmektedir.