AUKUS Anlaşması ve Yeni Gelişmeler
Avustralya Savunma Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Avustralya, İngiltere ve ABD arasında nükleer denizaltı teknolojisi alanında işbirliğini öngören AUKUS anlaşmasının yenilenmiş hali olarak tanımlanan “Avustralya, İngiltere ve ABD Hükümetler Arası Deniz Nükleer Yürütme İşbirliği Anlaşması”na dair detaylar paylaşıldı. Açıklamada, “Yenilenen haliyle anlaşma, İngiltere ve ABD’nin Avustralya’nın gelecekteki nükleer denizaltıları için özgün malzeme ve ekipman transferine olanak tanıyacak. AUKUS ortakları arasında nükleer denizaltılarla ilgili gizli bilgi iletişiminin ve değişimin devam etmesine imkan verecek” ifadeleri yer aldı.
Avustralya Savunma Bakanı Richard Marles, bu anlaşmanın Avustralya donanmasının nükleer denizaltı edinmesine yönelik önemli bir adım olduğunu vurguladı. Yenilenen anlaşma çerçevesinde, nükleer yakıt, radyoaktif atık yönetimi, elden çıkarılması ve depolanması gibi konuların Avustralya’nın sorumluluğunda olacağı belirtildi.
ABC News’e göre, Avustralya, olası bir nükleer riske karşı ABD ve İngiltere’den zararını talep etme hakkına sahip. Ancak, aynı zamanda ABD ve İngiltere, kendi nükleer denizaltı programlarını zayıflattıkları gerekçesiyle bu anlaşmadan çekilme hakkını da elinde bulunduruyor. Avustralyalı senatör David Shoebridge, anlaşmanın “bir kumar oyunu” olduğunu savunarak, “Bu anlaşmanın açıkça ortaya koyduğu şey şudur: ABD, herhangi bir noktada kendisi için yeterli denizaltıya sahip olmadığını düşünürse AUKUS’tan çekilebilir” değerlendirmesinde bulundu.
AUKUS Anlaşmasının Tarihçesi
Avustralya, Ekim 2021’de ABD ve İngiltere ile nükleer denizaltı teknolojisi alanında işbirliğini öngören AUKUS anlaşmasını imzalamıştı. Bu anlaşmanın, Avustralya’yı “nükleer güce ulaşmadan önce nükleer denizaltılara sahip ilk ülke” konumuna getirmesi, bölgedeki gerilimleri artırabileceği yönünde endişelere yol açtı. Nükleer teknolojinin, nükleer silahlı bir devletten silahsız bir devlete aktarılacak olması, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesine İlişkin Antlaşma’daki (NPT) “boşluk” olarak değerlendirilirken, Avustralya’nın bu alanda emsal teşkil edeceğine inanılıyor.
Avustralya Başbakanı Anthony Albanese, anlaşmaya getirilen eleştirilere karşılık olarak, Çin’in bölgedeki askeri gücünü ciddi şekilde artırdığı ve bu nedenle anlaşmanın gerekli olduğunu savundu. Öte yandan, eski Avustralya Başbakanı Paul Keating, “AUKUS’un asıl amacı Avustralya üzerinde askeri kontrol oluşturmaktır. Sonunda ne olacak biliyor musunuz? Avustralya, ABD’nin 51’inci eyaleti haline gelecek.” ifadeleriyle anlaşmanın olası sonuçlarına dair endişelerini dile getirdi.